Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo, panie pośle. Zapraszam pana posła Giertycha. Bardzo proszę.

Poseł Roman Giertych (KO):

Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, szanowni państwo, rzadko mi się zdarza zgadzać z panem posłem Dziedziczakiem, natomiast jeżeli chodzi o kwestię repatriacji i przyznawania obywatelstwa polskiego osobom pochodzenia rzeczywiście polskiego, myślę, że w tej sprawie to akurat możemy mieć konsensus w tej Komisji i w ogóle w Sejmie. Z tego powodu, że przecież znamy wszyscy problemy demograficzne, z którymi się mierzymy obecnie i będziemy się mierzyć w najbliższych dekadach, i z tego powodu, z punktu widzenia państwa, przyciąganie obywateli polskiego pochodzenia do zamieszkania w Polsce jest zadaniem, które powinno być jednym z najważniejszych zadań takich długofalowych, i co podkreślam, ponad podziałami politycznymi. Różne były losy, koleje Polaków, dlaczego wyjeżdżali do Argentyny, Brazylii i Związku Radzieckiego, na całym świecie mamy ich bardzo duże skupiska. Część potomków tych Polaków, ludzi młodych, chciałoby skorzystać z możliwości, jakie daje polski paszport czy zamieszkanie w Polsce w ramach Karty Polaka w ramach Unii Europejskiej i my musimy to po prostu maksymalnie wykorzystać.

Ten program, który prezentuje od lat ministerstwo, bo to nie jest kwestia tego czy innego ministra, ale od lat ja mam takie wrażenie, że państwo prowadzicie w tym zakresie politykę minimalistyczną. Jak najmniej robić, jak najmniej się przejmować, jak najmniej działać w tym obszarze. A tutaj potrzeba wielkich wyzwań, wielkich zadań i ogromnej pracy organizacyjnej, która by z punktu widzenia polskiej gospodarki, gdzie przyjmujemy przecież bardzo wielu migrantów z różnych krajów, którzy z polskością, z polskim narodem, czy z krajem nie mają nic wspólnego, a cyzelujemy repatriantów, cyzelujemy Kartę Polaka, cyzelujemy potwierdzanie obywatelstwa polskiego. Wydaje mi się, że to jest sprzeczne z logiką i sprzeczne również z polityką rządu, i przede wszystkim sprzeczne z najbardziej fundamentalnym interesem państwa polskiego. Dlatego apelowałbym, abyście państwo tutaj po prostu rozważyli śmiałe działania, śmiałe decyzje i śmiałe akcje w tym zakresie. Dziękuję uprzejmie.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo. Szanowni państwo, do dyskusji zgłosiło się jeszcze troje posłów. W pierwszej kolejności poproszę pana posła Samborskiego.

Poseł Tadeusz Samborski (PSL-TD):

Dziękuję bardzo, panie przewodniczący. Szanowni państwo, pytanie mam do pani minister, czy państwo nie macie takiego odczucia, że uzyskiwanie Karty Polaka jest zbyt łatwe na terenach byłego Związku Radzieckiego, w tych krajach? Czy ta znajomość języka polskiego, wartości polskich itd. nie jest zbyt nikła w odniesieniu do wielu tych, którzy tę kartę nabyli? Czy jest jakiś procent tych niewłaściwych decyzji? Czy państwo to monitorujecie? Czy macie państwo pogląd na ten temat? Ponieważ często spotykamy ludzi, którzy się chwalą, że mają Kartę Polaka, nie znają języka polskiego i nawet z pewną taką dozą ironii opowiadają, jak ją łatwo uzyskali. Czy państwo ten problem… To pytanie jest w duchu tego zapytania, które również pan poseł Dziedziczak składał. Czy po prostu ogląd sytuacji w tej mierze w odniesieniu do grupy starającej się o Kartę Polaka, czy wszystkie kryteria są przestrzegane? Jak pracują konsulaty i czy sygnalizują negatywne, czy ujemne zjawiska w tej mierze? Dziękuję bardzo.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo, panie pośle. Zapraszam teraz do zadania pytania panią poseł Wandę Nowicką. Bardzo proszę.

Poseł Wanda Nowicka (Lewica):

Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, szanowni goście, mam pytania, które dotyczą tego, w jaki sposób radzą sobie osoby repatriowane czy z kartą w Polsce? Widzę, że są środki przeznaczane na ich tutaj aktywizację, działalność i funkcjonowanie. Natomiast troszkę mi brakuje informacji, nie wiem, może coś się dzieje tylko nie wiemy. Po pierwsze, co się dzieje z tymi osobami w dłuższej perspektywie? Czy te osoby repatriowane dobrze się adaptują, w jaki sposób? Czy zostają w kraju? Czy na przykład jadą gdzieś w świat? Czy jest jakiś system, nie chodzi tutaj oczywiście o żadną kontrolę, w jakimś takim sensie negatywnym, ale taki, żeby wiedzieć, jak kogoś przyjmujemy, to dobrze wiedzieć co się dalej dzieje. Jest to jedna sprawa.

Druga sprawa, to też dotyczy tego, czy te osoby, które do nas przyjeżdżają i zamieszkują, czy to są takie wolne elektrony, czy państwo jakoś pomaga im się w jakiś sposób zsieciować, może jeszcze jakaś strona internetowa, gdzie oni mogliby wzajemnie się poznawać, nawiązywać więzi, wzajemnie się wspierać? Coś takiego, żeby jeszcze jakoś im pomóc w adaptacji poprzez to, że właśnie też w tej swojej nowej grupie społecznej u nas, czyli Polaków, którzy tutaj przyjeżdżają i mieszkają, mogli się też wzajemnie jakoś komunikować i wspierać.

Trzecia sprawa wiąże się z bezpieczeństwem. Z jednej strony oczywiście Polska powinna być otwarta na przyjmowanie – podzielam tutaj te wszystkie opinie. Natomiast w kontekście wojny, powiem szczerze, chyba nietrudno sobie wyobrazić takie sytuacje, że niektóre osoby mogą być wykorzystywane przez wraże siły do tego, żeby tutaj coś też niedobrego dla nas zdziałać. Czy państwo w tym momencie też coś w tej sprawie wie i może zrobić? Dziękuję.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo. Ostatni głos w pytaniach, pani poseł Klaudia Jachira. Bardzo proszę.

Poseł Klaudia Jachira (KO):

Dziękuję. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, panie ministrze, ja zapoznałam się z tymi informacjami i skoro rozmawiamy o tym – tutaj się przyłączam do głosu posła Giertycha – że można byłoby tu bardziej wykorzystać ustawę o repatriantach. Chciałam się dowiedzieć, czy ministerstwo nie planowałoby poszerzenia katalogu państw uprawnionych do skorzystania właśnie z tej ustawy o repatriacji obywateli Izraela, którzy zostali zmuszeni w 1968 r. do wyjazdu i byli obywatelami i obywatelkami Polski. Jest to niezaprzeczalne, że byli i wyjeżdżali nie ze swojej woli. Ja w zeszłym tygodniu wróciłam z wizyty w ramach grupy polsko-izraelskiej w Izraelu, która była w całości poświęcona ochronie ludności. Znaczy jakby poznawaniu systemu izraelskiego właśnie ochrony ludności, systemów zabezpieczenia i właściwie każda rozmowa z osobami, ekspertami od bezpieczeństwa zaczynała się od tego…

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Bardzo proszę o ciszę.

Poseł Klaudia Jachira (KO):

Moja babcia, mój dziadek pochodzili z Polski. Wyjechali w 1968 r. Moi rodzice wyjechali w 1968 r., więc z tego co słyszę, też coraz większa ilość obywateli i obywatelek Izraela w ogóle zgłasza się, próbuje nawet ustalić, czy także by spełniali zasady Karty Polaka. Natomiast uważam, że szczególnie, jeżeli jest ta opcja, czy jeżeli spełniają kryteria właśnie przymusowego wyjazdu z Polski w 1968 r., to tutaj pytanie do ministerstwa, czy przewidują państwo zmianę w tym zakresie? Dziękuję bardzo.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo. Teraz bardzo bym poprosił o odpowiedź w pierwszej kolejności panią minister. Dobrze?

Podsekretarz stanu w MSZ Henryka Mościcka-Dendys:

Dziękuję. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, bardzo dziękuję za te wszystkie pytania. Postaram się po kolei na nie odpowiedzieć. Zacznę od tego wątku, powiedziałabym, odwagi po stronie rządu, do której zachęcał pan poseł Giertych. Zwracam uwagę, że przyjęliśmy nową strategię migracyjną. To był dokument wypracowany pod kierownictwem pana ministra Duszczyka w MSWiA, z wydatnym wkładem także resortu, który mam przyjemność reprezentować. Jednym z kluczowych elementów tego dokumentu jest polityka obrotowa, obliczona nie tylko na repatriantów, ale też na Polaków, którzy wyjechali do państw Zachodu jako migranci ekonomiczni. Uzupełniamy tę strategię dokumentem, nad którym dzisiaj pochyli się Komitet Stały Rady Ministrów, czyli strategią współpracy z Polonią i Polakami za granicą. To jest dokument – tu patrzę na pana posła Dziedziczaka, który w roli ministra pracował nad wcześniejszą edycją tej strategii. My tę obecną strategię postaraliśmy się, też biorąc pod uwagę te wszystkie doświadczenia, które mamy, ale też ogromny sukces gospodarczy, który jest udziałem Polski, zaktualizować, naciskając czy też kładąc większy nacisk na partnerskie relacje z Polonią, ale właśnie też w pierwszej kolejności na kwestie zachęt do powrotów.

Z dumą informuję, że uruchomiliśmy kilka dni temu pierwszy program staży zawodowych dla młodych Polaków, które mają być zachętą do powrotu do kraju. Liczymy, że krótka przygoda zawodowa w Polsce zachęci do tego, żeby w kraju pozostać. Zobaczymy, jak ten program nam się sprawdzi. Przewidzieliśmy 100 stypendiów na ten rok, jeśli program się powiedzie, chcielibyśmy go rozszerzyć.

Globalizacja Karty Polaka. Tak, zdecydowanie bardzo dobra decyzja. Wszyscy mieliśmy co do tego przekonanie, myślę, że to jest taki jeden z tematów, który absolutnie nas łączy. Zainteresowanie jednakowoż tym programem jest niższe niż nam się wydawało, że będzie. Podam przykłady z Brazylii, gdzie to zainteresowanie jest największe. W Kurytybie, bo to głównie ten okręg konsularny zamieszkują osoby polskiego pochodzenia. Od początku, kiedy ta możliwość się pojawiła, wydaliśmy 396 Kart Polaka, w Argentynie, to są właściwie dane trochę wymykające się statystyce, 28 kart w Buenos Aires.

Myślę, panie ministrze, i to też przez te osiem ostatnich lat się nic nie zmieniło, gdy idzie o mapę placówek dyplomatycznych w Ameryce Łacińskiej, przepraszam, w Brazylii, w Ameryce Południowej, bo doszła nam placówka w Panamie, więc byłabym nieprecyzyjna. Główne zainteresowanie współpracą polonijną, to jest jednak Kurytyba i tam się koncentrujemy. Wydaje nam się, że ono jest dostosowane do potrzeb. Zaznaczam, że tam nie mamy wielu użytkowników paszportów polskich. Tam jest mało osób z polskim obywatelstwem, to są raczej osoby polskiego pochodzenia, dla których kierujemy ofertę nauczania języka, taką tożsamościową rozbudowę więzi z krajem. Mamy bardzo duże zainteresowanie przyjazdami do pracy i na studia w Polsce, więc niejako nawet poza reżimem ustawy o repatriacji to się dzieje, z Ameryki Łacińskiej rzeczywiście Polacy nam wracają.

Przy czym, uwaga, napotykają tutaj na duże trudności. Tak jak pan minister powiedział poprawnie, to jest często piąte pokolenie. Ich przynależność do kultury i narodu polskiego jest oparta na bardzo nikłych przesłankach i bardzo często na niezwykle iluzorycznym przekonaniu, o tym czym Polska jest, bo to jest często Polska ich praprababek. To są osoby, które mówią bardzo często piękną polszczyzną. Można usłyszeć, że babka była z mazowieckiego albo z Małopolski, bo ta gwara silnie przebija, ale one też słabo sobie radzą w realiach współczesnej Polski. Czyli to, o czym powiedział pan minister Duszczyk, musimy lepiej pracować nad programami integracyjnymi, żeby te osoby lepiej się odnajdywały. Natomiast na pewno, i to państwu obiecuję, będziemy też więcej wkładać wysiłku w to, żeby zachęcać do edukacji w Polsce, bo liczymy, że jak przyjadą na studia, to rzeczywiście w kraju zostaną.

Odbieranie Kart Polaka. Jest faktycznie taka możliwość ustawowa, ona występuje. Znaczy art. 20 ustawy o Karcie Polaka przewiduje kilka przesłanek. Powiem o dwóch zasadniczych, jedna to jest ten przypadek, o którym powiedział pan minister, czyli gdy posiadacz Karty Polaka zachowuje się w sposób uwłaczający Rzeczypospolitej Polskiej albo Polakom. Druga przesłanka, która jest istotna, to są względy bezpieczeństwa państwa. Tych przesłanek jest więcej, łącznie cztery, ale nie będę kolejno o nich państwu opowiadać.

Czy odbieramy Karty Polaka? Tak. Od początku obowiązywania ustawy w roku 2008  do 15 października ubiegłego roku – za ten okres dysponuję danymi – odebraliśmy czy też unieważnionych zostało – bo formalnie jest to procedura unieważnienia karty – 1830 Kart Polaka, z czego 145 to były zrzeczenia się dokumentów. Natomiast względy bezpieczeństwa, takich przypadków mieliśmy 157, były to głównie fałszerstwa dokumentów, zachowania uwłaczające Rzeczypospolitej – cztery, więc to śladowe przypadki. Przypominam jednakowoż, że karta jest instrumentem przyznawanym na okres 10 lat, więc też często gdy dochodzi do takich przypadków, ta karta nie jest odnawiana, to znaczy konsul ma prawo odmówić.

Teraz uwaga, te odmowy, to jest istotny czynnik. Pan poseł Samborski o to pytał, dziękuję za to pytanie, bo to jest informacja, na którą chciałabym zwrócić szczególnie uwagę państwa posłów. Liczba odmów rośnie nam w ostatnich latach dość poważnie i to jest właśnie kontekst bezpieczeństwa. Jesteśmy tutaj, powiedziałabym, na jawnym posiedzeniu, więc ja nie będę szerzej mówić na ten temat. Państwo wiecie, że w ustawie jest możliwość konsultacji z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, z której to możliwości konsulowie korzystają. Konsultują także Straż Graniczną, gdy idzie o fałszerstwa dokumentów, względnie o produkcję dokumentów, które wydają się oryginalne. W ubiegłym roku odmówiliśmy 426 razy, czyli konsulowie odmówili 426 razy. Dla przykładu jeszcze, w 2020 r. zaledwie 74, więc stromo…

Poseł Wanda Nowicka (Lewica):

Jaki to jest procent, mniej więcej te 400? Przepraszam bardzo.

Podsekretarz stanu w MSZ Henryka Mościcka-Dendys:

Teraz mnie pani poseł chyba zaskoczyła tym pytaniem, bo mówiąc szczerze nie mam w głowie liczby. Nie, przepraszam, wydano 18 600 kart, odmów było 426, więc to ciągle jest promil, czyli nie tak duży, ale te odmowy są większe niż wcześniej.

O co państwo jeszcze pytaliście. Pani poseł Jachira podnosiła kwestie Izraela i Karty Polaka oraz obywatelstwa. Kart Polaka przyznaliśmy w Tel Awiwie łącznie w okresie obowiązywania ustawy 115. Gdy idzie o migrację 1968 r., czyli, przepraszam, tak, zgadzam się, że to może nie jest poprawna kategoria. Ta grupa osób, jeśli chciała odzyskać obywatelstwo polskie w większości już je odzyskała. W Izraelu faktycznie mamy bardzo duże zainteresowanie odzyskaniem czy też przywróceniem obywatelstwa polskiego, bo to jest formalnie ta procedura, ale to są głównie dzisiaj osoby, które wyjechały wcześniej. Czyli migracja wojenna, względnie osoby, które jeszcze przed wojną albo których przodkowie znaleźli się na terenie Palestyny, to są często próby odzyskania po pradziadkach albo po prapradziadkach dokumentów. Wobec podobnego wyzwania stają nasze konsulaty w Stanach Zjednoczonych, gdzie bardzo duża liczba emigrantów Żydów z Polski dzisiaj także ubiega się o możliwość przywrócenia czy też odzyskania obywatelstwa. To są często przypadki, o których państwo słyszycie w mediach ostatni case Jessego Eisenberga, ale mieliśmy też już hollywoodzkich reżyserów i gwiazdy amerykańskich mediów, ze znanymi dziennikarzami, którzy faktycznie ubiegają się o możliwość przywrócenia obywatelstwa i to się dzieje. Tutaj staramy się na bieżąco na to zapotrzebowanie odpowiadać.

Kwestie bezpieczeństwa i zbyt łatwego dostępu do karty, czyli to co podnosiła pani poseł Nowicka. Tak, to jest temat, z którym się zmagamy, nowela, nad którą obecnie pracujemy, ta mała nowela, ona odbywa się głównie w kontekście pewnego bezpieczeństwa czy też kontekstu bezpieczeństwa także po wojnie, czyli na Ukrainie po 2022 r. Pewnie bardziej kompleksowa nowelizacja będzie potrzebna i nad nią też się będziemy chcieli pochylić, tu w korelacji z działaniami MSWiA dotyczącymi repatriacji. Bardzo dziękuję.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Bardzo dziękuję, pani minister. Bardzo proszę pana ministra Duszczyka.

Podsekretarz stanu w MSWiA Maciej Duszczyk:

Dziękuję bardzo. Uzupełniając to, o czym mówiła pani minister, jeśli chodzi o repatriację z takich państw, które leżą poza tą wschodnią częścią Związku Sowieckiego, to są troszkę też inne procedury. Pamiętajmy o tym, że kwestia repatriacji związana jest z tymi wszystkimi świadczeniami, z tą całą procedurą, uznaniem itd. W związku z tym dla takich państw na przykład jak Izrael czy Brazylia wydaje się, że dużo bardziej logiczną jest ta procedura uznania za obywatela polskiego lub przywrócenia obywatelstwa polskiego. Tutaj, to o czym mówiła pani minister na końcu, my wprowadzamy pewne modyfikacje teraz, z tego powodu, że zaobserwowaliśmy też taki trend przywracania tego obywatelstwa, ale bez chęci przesiedlenia się do Polski, czyli bez chęci powrotu do Polski. Tak jak ja to badałem jeszcze przed wejściem do rządu, to zaobserwowaliśmy, że jedną z motywacji młodych osób, które występowały o przywrócenie obywatelstwa polskiego, było studiowanie w krajach Unii Europejskiej, z tego powodu, że obywatelstwo polskie daje dostęp do wszystkich uczelni zagranicznych w Unii Europejskiej i studiowania za darmo bez konieczności opłacania czesnego w tamtych państwach. To była też taka jedna z motywacji. Kilka tych motywacji się również innych pojawiło mówiących o kwestii inwestycji w Polsce, o przywracaniu obywatelstwa, żeby po prostu łatwiej było inwestycje przeprowadzić w Polsce. Czyli tu były bardzo różne procesy, które my obserwowaliśmy, ale co do zasady, chyba z tamtych państw rzeczywiście na razie wydaje się ta kwestia obywatelstwa łatwiejsza niż sama repatriacja, ponieważ i tak w momencie przekroczenia granicy nabywa się obywatelstwa. Jakby tak naprawdę pozostaje ta kwestia tych świadczeń, tego całego procesu, które są związane ze względów ekonomicznych. W tamtych państwach, jak gdyby nie ma potrzeby, żeby państwo brało na siebie działalność finansową, jeżeli chodzi o tę integrację, chociażby o tych wspomnianych 25 tys. na zamieszkanie, więc wydaje się, że tutaj czasami ta pomoc po prostu byłaby nadmierna. O ile, jeśli chodzi o Wschód, tutaj ta sytuacja chyba raczej jest oczywista, jeśli chodzi o pomoc, to w przypadku innych państw, wydaje się, że taka pomoc socjalna nie byłaby tutaj wskazana.

Natomiast jeszcze tu jest bardzo istotne też pytanie, to przeskoczę jedno pytanie i też powiem od razu o tej kwestii wizji dotyczącej, a co będzie za jakiś czas. Pewien sposób w strategii migracyjnej, i to też, o co pytał pan poseł Giertych, patrząc na strategię migracji wyraźnie zrobiliśmy cały rozdział na ten temat. Wiedząc o tym, że to jest superważne dla naszego rządu, żeby po pierwsze, doprowadzić do wyczyszczenia tej sytuacji, którą mamy dzisiaj obecnie. To jest ta mała nowelizacja, która za chwilę przyjdzie, z tym podniesieniem limitu, traktująca jako bardzo ważną rzecz.

Proszę też zwrócić uwagę, że patrząc na problemy też budżetowe, różne wydatki zbrojeniowe i tym podobne rzeczy, udało nam się wygospodarować dodatkowe środki, ten limit, a więc prawdopodobnie te środki się znajdą, a więc to jest podwyższenie duże. Czyli jakby też pokazuje to, że to nie tylko i wyłącznie deklaracja, tylko konkretne działania dotyczące zwiększenia finansowania na poziomie repatriacji. Wydaje mi się to bardzo istotne.

Natomiast oczywiście my musimy, tak jak mówię, od 2026 r. usiąść wszyscy i zastanowić się co dalej z tymi wszystkimi programami, jak one mają wyglądać. Czy przyjmując to, o czym mówił pan poseł Dziedziczak, czy przyjąć jakąś datę mówiącą, że do tego momentu będziemy realizować, a później już nie. Pozostawiając jakąś inną ścieżkę ekstraordynaryjną, jeśli się ktoś jeszcze by chciał, bo trochę sobie nie wyobrażam, że w ogóle zamkniemy tę możliwość. Natomiast jakby taką sytuację już nie tego kompleksowego rozwiązania, tylko jakiegoś takiego rozwiązania ad hoc, żeby ktoś mógł jeszcze w razie czego z tego skorzystać. Ja nie chcę rozstrzygać żadnych rozwiązań. Może trzeba będzie przeprowadzić jednak jeszcze więcej, bo się sytuacja zmieni w Ukrainie, w innych państwach, więc tutaj nie chciałbym naprawdę jakiejś przed tą debatą, która będzie chyba trudna, ale bardzo interesująca też z punktu widzenia naszej odpowiedzialności za Polaków mieszkających na Wschodzie. Myślę, że 2026 r. to jest taki dobry moment, kiedy powinniśmy usiąść wszyscy do stołu i się nad tym w ten sposób zastanowić, żeby uzyskać konsensus, żeby rzeczywiście tę ustawę może udało się przeprowadzić w parlamencie ze stuprocentowym poparciem. Ponieważ to jest chyba zdecydowana większość, parlament też ma to poczucie mówiące o pewnej odpowiedzialności za Polaków mieszkających na Wschodzie i ta polityka musi tu być bardzo jasna.

Zakup mieszkania, ja już troszkę no to odpowiedziałem, panie pośle, mówiąc o tym, że my z tymi pieniędzmi skupiliśmy się na stworzeniu… Jakby głównym problemem dzisiaj jest kwestia osób oczekujących, znaczy musimy skrócić tę kolejkę. Dlatego wszystkie ręce na pokład w 2025–2026 r., postawiliśmy na to. Natomiast jeśli chodzi o mieszkania, bardzo istotne… Ja odwiedzając Pułtusk i Środę zaobserwowałem bardzo fajną rzecz. To jest, jak rozmawialiśmy, to pani dyrektor też powiedziała mi w jaki sposób to nastąpiło. W Środzie Wielkopolskiej jeden z deweloperów w pewien sposób zaczął budować mieszkania trochę pod tę kwotę.  One są niezbyt duże, to jest około 30 m z małym ogródkiem, w taki sposób, żeby dostosować się trochę do tych środków. Pamiętajmy też, że do osób, które mają też trochę pieniędzy i mamy bardzo często również tak, że repatriowane są osoby do członków rodzin, które już w Polsce są. Na przykład dzieci wyjechały na studia, dostały Kartę Polaka i teraz ściągają swoich rodziców czy rodzeństwo do Polski. I im trochę już łatwiej jest, traktują to jako wkład własny, tak naprawdę, trochę do pewnego kredytu, który biorą i następnie to realizują.

Zgadzam się, że 25 tys. się zdewaluowało. Natomiast wydaje mi się, że dzisiaj musimy poświęcić, tutaj priorytet przyjąć liczbę, natomiast w następnych latach, jeżeli będzie taka wola, to się nad tą kwestią zastanowimy. Tak więc tutaj repatriacja dla nas jest naprawdę jedną z kluczowych kwestii. Dlatego też znalazła się baza strategii z pewnymi opiniami, które tam się znalazły.

Jeśli chodzi o kwestię, co się z tymi osobami dzieje, to ja zaraz dosłownie oddam głos pani dyrektor, jeżeli mogę, żeby powiedziała o takich badaniach, które żeśmy zrobili – bardzo różne są te historie. Tak jak w pewien sposób część ludzi zostaje w Polsce, bardzo łatwo się klimatyzuje i funkcjonuje, te osoby, które mówią w języku polskim, część osób wyjeżdża do innych państw do swoich rodzin na przykład w Niemczech czy w Wielkiej Brytanii, bo ma obywatelstwo polskie, może skorzystać z wszystkich jakby benefitów wynikających z obywatelstwa nie tylko polskiego, ale Unii Europejskiej, prawda. Czyli jakby też wyjeżdża do innych państw. Przenoszą się również do tych miejsc, co bardzo ciekawe, to jest też to o czym mówił pan poseł Dziedziczak. Jak zbadaliśmy trochę tę kwestię, na przykład też te osoby opowiadają, że przemieszczają się tam, gdzie jest praca, ale gdzie są również tańsze mieszkania. Ostatni był, gdzie oni się … Nie, nie, to było tam, gdzie jest kopalnia miedzi, do Lubina się osoby przeprowadziły, stwierdziły, że mają wykształcenie tego typu, mogą pracować w Lubinie. Jest chęć na zatrudnianie tych osób i tam są w miarę tańsze mieszkania. Lubin był takim miejscem, do którego te osoby się przemieszczają.

Kwestia bezpieczeństwa tu jest kluczowa. Znaczy tu mówiła pani minister o kwestii konsulów, mówiła też o ABW. Absolutnie się nie boję programu repatriacji, jednak byłoby katastrofą, gdybyśmy przepuścili kogoś, mielibyśmy naprawdę jakiś sabotaż zrobiony przez repatrianta z Rosji. To jest po prostu coś… Nie chodzi o to, żeby się coś zdarzyło, bo to się może zdarzyć, ale dla wizerunku samego programu repatriacji, dla tych wszystkich procedur, to byłoby po prostu coś absolutnie katastrofalnego. Czasami my jesteśmy na tyle ostrożni w tych procesach, żebyśmy naprawdę sprawdzili, że nie ma tutaj niebezpieczeństwa, nie zdając się na jednostkowy wypadek, ale jaki byłby efekt tego typu sytuacji, gdy została wykryta i nagłośniona, że tutaj coś takiego się wydarzyło. Dlatego musimy tutaj być bardzo, bardzo ostrożni. Dlatego też te kwestie w ustawie mogą trochę brzmieć groźnie, ale one naprawdę są nam potrzebne, te kwestie bezpieczeństwa, bo wiemy o tym, jakie byłyby potencjalne efekty, które są.

Również kwestia dokumentacji. Musicie państwo zdawać sobie sprawę, że dzisiaj przy tych drukarkach 3D można wyprodukować dokument, który naprawdę wygląda dokładnie tak samo jakby był z XIX wieku. Dlatego musimy to czasami wziąć, sprawdzić, jak wygląda. Można papier zdobyć z tamtych lat, drukarka bardzo profesjonalna powoduje również to, że bardzo trudno jest to rozróżnić. Trzeba poddać to czasami nawet badaniom laboratoryjnym, po to, żeby sprawdzić czy naprawdę… Ponieważ archiwa czasami też nie mają możliwości sprawdzenie, dlatego czasami to dłużej trwa po to, żeby można było to zrobić.

Ostatnia kwestia, wydaje mi się, bo chyba na Izrael odpowiedziałem. Wydaje mi się, że to bardziej ta kwestia dotycząca przywracania obywatelstwa i uznania obywatelstwa. Jeśli chodzi o liczby, w 2019 r. oczywiście jest taki pik bardzo duży, ale on jest trochę związany z wejściem nowelizacji w 2017 r., tak się to wydaje. Natomiast dzisiaj ten 2023 r., który już jest rokiem pocovidowym, tam ich było mniej, teraz zwiększymy tę liczbę, wzrosło o ponad 100. Natomiast zobaczymy, jak będzie teraz kwestia z większymi środkami.

Nie ukrywam, że w niektórych przypadkach tych osób pierwszych z listy mamy trochę problem z rekrutacją. W tym roku prowadziliśmy rekrutację chyba trzy miesiące tak naprawdę, czy nawet dłużej, pół roku nawet. Ponieważ osoby, które były pytane, mówiły, że nie są zainteresowane albo nie odpowiadały. I teraz kolejna osoba z listy, kolejna osoba z listy, kolejna osoba z listy, do momentu kiedy wyczerpuje nam się pula, to trwało pół roku. Te osoby czasami też przyjechały dopiero teraz pod koniec poprzedniego roku czy na początku tego. Spróbujemy zobaczyć, będziemy mieli więcej środków, będziemy zapytywać więcej i zobaczymy, jak ta kolejka nam się w pewien sposób zmniejszy. Chyba to tyle ode mnie. Dziękuję.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Jeszcze pan poseł Dziedziczak chciałby dopytać, bo chciałem już powolutku zamykać.

Poseł Wanda Nowicka (Lewica):

Jeszcze o integrację było pytanie.

Podsekretarz stanu w MSWiA Maciej Duszczyk:

Jasne, oczywiście. Jak mogę, to jeszcze pani dyrektor.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dobrze, to jeszcze pan minister.

Podsekretarz stanu w MSWiA Maciej Duszczyk:

Tak. Jeszcze pani dyrektor jakby mogła powiedzieć o tej integracji, bo ja na to do końca nie odpowiedziałem.

Jeżeli chodzi o kwestie sieciowania, oni się świetnie czują sami. Nie potrzebują kompletnie nas, muszę powiedzieć. To znaczy, jakby to co na WhatsAppie, jak są – sprawdzają, jak się dzielą informacjami, to czasami jak my z nimi rozmawiamy, to oni mają momentami dużo lepsze informacje niż my, bo się wymienili już informacjami. Tak że strona internetowa oczywiście funkcjonuje, tak, ale czy my powinniśmy im wychodzić z ofertą sieciowania, do zastanowienia. Natomiast jakby wiemy o tym, że są te nowoczesne środki, które pomagają się bardzo szybko kontaktować i naprawdę mają sporą wiedzę na temat na przykład o co nas zapytać, w jaki sposób porównać urzędy wojewódzkie, które funkcjonują, jeśli chodzi o obieg dokumentów. Jakby muszę powiedzieć, że to jest dobrze zorganizowane, ale rzeczywiście może coś jeszcze tu powinniśmy zrobić.

Jak mogę, to pani dyrektor jeszcze dosłownie dwa zdania na temat tych naszych badań, co się z nimi dzieje.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Bardzo proszę, pani dyrektor jeszcze z uzupełnieniem.

Dyrektor Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Monika Prus:

Dziękuję bardzo. Szanowni państwo, chciałam opowiedzieć o badaniu jakie przeprowadziliśmy kilka lat temu właśnie na okoliczność taką, ilu repatriantów, jaki procent pozostaje w Polsce po przyjeździe. Opieraliśmy się na danych zanonimizowanych, ale dotyczących zaistnienia tych osób w systemie podatkowym oraz w systemie składek zdrowotnych. Ponieważ to takie wyznaczniki były, po których można dojść, że osoba rzeczywiście tutaj w kraju jest, skoro płaci podatki i składki na ubezpieczenia zdrowotne. I wyszło nam, że z osób które przybyły do Polski w okresie od 2001 r. do 2021 r. mniej więcej, takie były ramy badania, ponad 77% w Polsce pozostaje. Tak że wydaje się, że to jest dość znaczący procent osób, które zechciały jednak rzeczywiście do Polski się przesiedlić i tutaj swoje życie scentralizować. Te 23%, o których nie było informacji, to również nie oznacza, że nie były w Polsce, tylko po prostu nie widniały na dany dzień w tych systemach, w których dokonywaliśmy sprawdzeń.

Jeszcze chciałabym wrócić do kwestii integracji wiedzy i sieciowania, o których też pan minister wspomniał. Myślę, że tutaj bardzo dużą rolę odgrywają ośrodki adaptacyjne dla repatriantów i nawiązane tam z jednej strony znajomości. Z drugiej strony obserwujemy, że pracownicy tych ośrodków, które też mają historię repatriacyjną, i w jednych i drugich ośrodkach przy obsłudze repatriantów zatrudnione są osoby, które same są repatriantami, więc jakby tę całą ścieżkę przejścia do Polski mają na podstawie własnych doświadczeń. Często te osoby są takimi pośrednikami i też punktami do wymiany informacji, do zapytań, ale rzeczywiście z ich wiedzy wynika, że repatrianci są świetnie zorganizowani i myślę, że tutaj żadnych naszych wsparć nie potrzebują, żeby wiedzieć. Łącznie z tym – powiem to państwu już jako taką humorystyczną ciekawostkę – którzy pracownicy naszego departamentu aktualnie są na urlopie i w związku z tym nie należy do nich pisać. Dziękuję.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Bardzo serdecznie dziękuję. Jeszcze ostatnie pytanie pan poseł Dziedziczak, bardzo proszę.

Poseł Michał Jan Dziedziczak (PiS):

Chciałbym tylko tutaj doprecyzować, jeśli chodzi o Brazylię i Argentynę, to nie jest tak, że przyczyną braku mechanizmu pozyskiwania Karty Polaka i w ten sposób, tak to nazywam, repatriacji, bo przez Kartę Polaka też można się repatriować. To nie jest ten element ujęty w ustawie wraz z tymi wielkimi środkami itd., jak w azjatyckiej części Związku Sowieckiego, ale de facto z Kartą Polaka można teraz przyjechać do Polski, osiedlić się i docelowo zdobyć obywatelstwo.

Wracam do tego… Brak zainteresowania Polaków w tych krajach nie jest przyczyną tego, że to nie działa, tylko uważam, że to jest skutek. A przyczyną jest to, że mamy po prostu słabe obsadzenie konsularne i konsulowie tam na miejscu – nie są w stanie prowadzić polityki związanej z Kartą Polaka w takiej skali, jak byśmy chcieli. Wręcz bardzo często nie informują, nie reklamują idei Karty Polaka, bo po prostu nie będą w stanie obsłużyć wszystkich interesantów, więc to jest takie błędne koło. Zgadzam się, że to jest od wielu lat, natomiast może warto jednak rozważyć wzmocnienie konsularne, po to, aby zwiększyć tę liczbę Kart Polaka i docelowo zwiększyć w ogóle cały mechanizm sprowadzania tych osób do Polski, zainteresowanych przybyciem do naszego kraju.

I tu przechodzę płynnie do apelu do pana ministra Duszczyka, że może warto w tej polityce migracyjnej kraju jednak bardzo mocno postawić na przyjazd Polaków z Brazylii i Argentyny do naszego kraju, osób pochodzenia polskiego. Ponieważ to są osoby z Ameryki Południowej zainteresowane przyjazdem do Europy, do Polski i jednak o silnej tożsamości korzeni polskich i wysokiemu prawdopodobieństwu, w związku z tym szybkiej asymilacji w naszym kraju. Relatywnie szybkiej, jak na osoby przyjeżdżające do Polski.

Natomiast ostatni pomysł, który się teraz zrodził w związku z pytaniem pani poseł Nowickiej, o procent tych, którzy w ramach ustawy repatriacyjnej – już wracam do przyjazdu Polaków z dawnej azjatyckiej części Związku Sowieckiego – 77%, a czy państwo nie rozważalibyście w ramach tej nowelizacji, która nadchodzi, wprowadzenia jakiejś korelacji? To znaczy, jeśli decydujesz się na repatriację i pozyskanie tych licznych środków finansowych w ramach procedury repatriacyjnej, to zobowiąż się do tego, że będziesz ileś lat pracował w Polsce. Jeśli wyjechałbyś do innego kraju Unii Europejskiej, czy do Wielkiej Brytanii, Norwegii, masz do tego prawo, ale zwróć środki, które państwo polskie w ciebie zainwestowało. Mówię to całkowicie poważnie, może warto takie przepisy wprowadzić do tego, że jeśli decydujesz się na procedurę repatriacyjną, która polskiego podatnika kosztuje ogromne pieniądze, jesteśmy za, witamy w domu, ale to nie może być tak, że my tutaj tobie pomożemy z naszych podatków, ogromne kwoty w ciebie zainwestujemy, a ty wyfruniesz sobie po jakimś czasie do innego kraju. To jest naprawdę ciekawy pomysł i zachęcam, żeby go rozważyć go. Dziękuję.

Przewodniczący poseł Jarosław Rzepa (PSL-TD):

Dziękuję bardzo za ten ostatni głos w dyskusji. Szanowni państwo, wobec tego, że wyczerpaliśmy porządek dzisiejszego posiedzenia, bardzo serdecznie państwu dziękuję, pani minister, panu ministrowi, pracownikom obu ministerstw, jak również paniom i panom posłom za uczestnictwo w dzisiejszej Komisji.

Zamykam posiedzenie.